Kenniscentrum Eikenprocessierups
21-APR-2021 – Door de warmte eind maart kwam op 1 april ongeveer tien procent van de eerste eipakketten van de eikenprocessierupsen uit. Daarna volgde een koude periode die een paar weken heeft aangehouden, waardoor de uitkomst van het merendeel van de eipakketten van de eikenprocessierups stopte. Afgelopen weekend stegen de temperaturen en zijn de resterende eipakketjes uitgekomen.
De uitkomst van het merendeel van de eitjes is daarmee enkele weken later dan eerder verwacht. Dit kwam vooral door de onvoorziene kou in de afgelopen weken. De uitkomstdatum van de meeste eipakketjes is echter in overeenkomst met de bijgestelde uitkomstverwachting op basis van de waargenomen weersomstandigheden.
Eikenprocessievlinders vliegen niet allemaal tegelijkertijd uit. In feite vanaf eind juli tot september vliegen dagelijks vlinders uit die paren, waarna de vrouwtjes hun eitpakketten afzetten. Ook de eitjes komen niet allemaal tegelijk uit. Aangezien ze in verschillende periodes zijn afgezet, heeft dit ook mede onder invloed van de dagtemperaturen in maart consequenties voor de uitkomst. Dit verklaart mogelijk dat een aantal eipakketjes konden reageren op de zeer hoge temperaturen eind maart. Door de kou vertraagde ook de bladontplooiing van de eiken. De al uitgekomen rupsjes moesten zich vooral voeden met de bladknoppen. Doordat het ook koud was, verliep de ontwikkeling van de vroeg uitgekomen rupsen heel traag. De op 1 april uitgekomen rupsen bleven dan ook opvallend lang stil zitten op het eipakket. Pas vanaf 14 april, toen de dagtemperatuur opliep, werden deze rupsen iets actiever en verzamelden ze zich rondom de beperkt zwellende knoppen van de eiken. De lage temperaturen en nachtvorst vormen niet direct een gevaar voor de overleving. De rupsen zijn wel kwetsbaarder voor natuurlijke vijanden in die periode.
Eikenprocessierupsen net uit het ei (Bron: Arnold van Vliet)
Inmiddels lopen de eerste eiken uit. Dit betekent dat de pas uitgekomen eikenprocessierupsen niet meer afhankelijk zijn van de bladknoppen, maar ook kunnen eten van de jonge blaadjes op de uitlopende eiken waardoor de ontwikkeling van de rupsen versnelt. De komende dagen zakt de temperatuur echter weer tot ruim onder de temperatuur die normaal is voor deze tijd van het jaar, waardoor het proces van bladontplooiing traag zal verlopen. Een deel van de rupsen zal dus wat langer moeten wachten op het malse blad.
Eerste brandharen pas eind mei
De verwachting is dat de eikenprocessierupsen, naarmate er meer blad aan de bomen komt, kort in het eerste larvestadium zullen blijven en snel over zullen gaan naar het tweede larvestadium. Indien de voedselbron achterblijft, zal ook de ontwikkeling van de rupsen vertragen. Afhankelijk van de temperaturen in de komende weken verwachten we de eerste brandharen omstreeks de vierde week van mei. Rond 21 juni bereiken de eikenprocessierupsen hun laatste larvestadium.
Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups: Silvia Hellingman, Hellingman Onderzoek en Advies; Henry Kuppen, Terra Nostra; Arnold van Vliet & Hidde Hofhuis, Wageningen University; Henk Jans, Jans Consultancy Gezondheid en Milieu; Joop Spijker, Wageningen Environmental Research
Foto’s: Henry Kuppen, Kenniscentrum Eikenprocessierups